Αντέχουν τα ήρεμα νερά στη διεθνή φουρτούνα;
του Παντελή Καψή, δημοσιογράφου
Οι Επιπτώσεις της Πολιτικής Σταθερότητας στην Ινδία και την Τουρκία
Στην πρόσφατη κρίση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, η οικονομική εφημερίδα Φαϊνάνσιαλ Τάιμς υποστήριξε σε άρθρο της ότι η Ινδία μόνο να χάσει έχει από μια τέτοια αναμέτρηση. Όχι σε στρατιωτικό επίπεδο, αλλά κυρίως σε πολιτικό. Αν η Ινδία επιθυμεί να καθιερωθεί ως διεθνής επενδυτικός προορισμός, δεν μπορεί να είναι ένας απρόβλεπτος παράγοντας στη διεθνή πολιτική, έτοιμος να εμπλακεί σε πολεμικές περιπέτειες λόγω του θρησκευτικού εθνικισμού της.
Αυτή η λογική μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τη στάση της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα. Ένα ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι γιατί η Τουρκία εγκατέλειψε την επιθετική πολιτική της απέναντι στην Ελλάδα και προτίμησε να συμφωνήσει σε «ήρεμα νερά». Θυμόμαστε ότι το 2022 η Τουρκία είχε προμηθευτεί γεωτρύπανα, διενήργησε έρευνες στο Αιγαίο και απειλούσε να προχωρήσει σε γεωτρήσεις στην υπό τουρκική αμφισβήτηση ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Ο Νέος Ρόλος της Τουρκίας στην Παγκόσμια Σκακιέρα
Η απάντηση έγκειται στην επιδίωξη της Τουρκίας να διεκδικήσει έναν νέο ρόλο στην περιοχή και ευρύτερα. Ο Ερντογάν επιθυμεί να προβάλλει την Τουρκία ως ισότιμο παίκτη στις διεθνείς σχέσεις και αναγνωρίζει ότι μπορεί να είναι, ή τουλάχιστον προσδοκά να γίνει, ένας απαραίτητος σύμμαχος για την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο στρατηγικός ρόλος της Τουρκίας ενισχύεται από τα γεωγραφικά της πλεονεκτήματα, τη στρατιωτική της ισχύ, την ανεπτυγμένη αμυντική της βιομηχανία, καθώς και την προσβασιμότητά της σε περιοχές όπως η Συρία και η Λιβύη. Ο διαμεσολαβητικός της ρόλος, ειδικά στις σχέσεις με τη Ρωσία, είναι κρίσιμος. Σημαντικό είναι ότι μια παρατεταμένη κρίση με τη ΝΑΤΟϊκή Ελλάδα θα εμπόδιζε την Τουρκία να επιτύχει τους στόχους της, καθώς η Ελλάδα είναι πυρήνας της Ευρώπης και έχει αναπτύξει στενές σχέσεις και σε στρατιωτικό επίπεδο με τις ΗΠΑ, καθώς και με την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ.
Μεταβολές στην Πολιτική Γεωγραφία
Οι ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων μηνών έχουν αναδείξει ριζικά τη θέση της Τουρκίας. Τρεις βασικοί παράγοντες έχουν συντελέσει σε αυτή την αλλαγή: πρώτον, η εκλογή του Τραμπ και η επιδίωξή του να προσεγγίσει τη Ρωσία και να τερματίσει τον πόλεμο, δεύτερον, η πτώση του καθεστώτος του Άσαντ, και τρίτον, η επιθυμία της Ευρώπης να αναπτύξει τη στρατιωτική της δύναμη. Στη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα, η Τουρκία θεωρείται απαραίτητος εταίρος από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, δεδομένης της ετοιμότητάς της να στείλει στρατιωτικές δυνάμεις όπου απαιτηθεί.
Η Αντίκτυποι για την Ελλάδα
Η αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας έχει προκαλέσει μικρό σοκ στην Ελλάδα. Είναι αλήθεια ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Ελλάδα είχε παραμελήσει την άμυνα και είχε εστιάσει στα εσωτερικά της προβλήματα. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο δείχνουν ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί και το ενδιαφέρον της Τουρκίας για μια πολιτική συνεργασίας αποτελούν θετικά σημεία. Ωστόσο, οι διεκδικήσεις της Τουρκίας παραμένουν στο τραπέζι, και ο διάλογος δε φαίνεται να έχει αποδώσει καρπούς στα σημαντικά θέματα που χωρίζουν τις δύο χώρες.
Θεωρίες και Πολιτική Στρατηγική
Αναφορικά με το μέλλον, είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις. Οι τελευταίοι μήνες αποδεικνύουν πόσο εύκολα μπορούν να αλλάξουν οι διεθνείς συνθήκες: παλαιοί εχθροί γίνονται φίλοι, και οι ΗΠΑ μπορούν να επιλέξουν στρατηγικούς συμμάχους σε βάρος παραδοσιακών συνεργατών. Οι εξελίξεις όπως η φυλάκιση του Ιμάμογλου και η δολοφονία του Κασόγκι ενδέχεται να διαγράφονται στο πλαίσιο μιας νέας πολιτικής που προωθεί η αμερικανική κυβέρνηση. Παρά τις αρνητικές πτυχές, η Ελλάδα μπορεί να εξάγει σημαντικά συμπεράσματα.
Η Ανάγκη Ρεαλισμού και Εξωτερικής Πολιτικής
Το πρώτο και πιο σημαντικό συμπέρασμα είναι η ανάγκη του ρεαλισμού στις διεθνείς σχέσεις. Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έχει υποστηρίξει ορισμένες θέσεις που ίσως να είναι ανεδαφικές, όπως η επίκριση άλλων χωρών που συνεργάζονται με την Τουρκία. Ο ρόλος της Ελλάδας είναι να διαμορφώσει μια εξωτερική πολιτική προσαρμοσμένη στις πραγματικές συνθήκες, χωρίς πανικό. Η Τουρκία επιθυμεί να καθιερωθεί ως αποδεκτός παίκτης στο διεθνές σύστημα και η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει θετικό ρόλο σε αυτό, αρκεί να αξιοποιήσει τις συνθήκες με σοφία και προνοητικότητα.