Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας: Αφορμή για Στοχασμό

Η 9η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, ένα γεγονός που αξίζει να εγκωμιαστεί, καθώς γιορτάζουμε τη γλώσσα που έχει δώσει πνοή στη φιλοσοφία, την επιστήμη και τη δημοκρατία. Ωστόσο, καθώς τιμούμε την ελληνική γλώσσα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη συστηματική υποβάθμισή της, η οποία ενδέχεται να είναι αποτέλεσμα της αμάθειας και της προχειρότητας που κάνουν την εμφάνισή τους στην καθημερινότητά μας. Αντί να την προστατεύουν, το κράτος και οι κυβερνήσεις, που φέρουν την ευθύνη, συχνά αδιαφορούν για τη διαφύλαξή της.

Ο ελληνικός πολιτισμός, ο οποίος βασίζεται στον λόγο και την παιδεία, αργοπεθαίνει κάτω από τη σκιά της σιωπηλής μας συνενοχής. Οι σημερινοί ηγέτες, αντί να επενδύουν στην αξία της γλώσσας και των πολιτιστικών μας κληρονομιών, προτιμούν τη δημιουργία μιας κοινωνίας η οποία ενθαρρύνει τη βολική σιωπή και τη χειραγώγηση. Αυτές οι “ομάδες αλήθειας” δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την πραγματικότητα, καθώς φαίνεται πως η αλήθεια συχνά εξελίσσεται σε προπαγάνδα και μονοφωνία.

Η Γλώσσα ως Αντικατοπτρισμός του Πολιτισμού

Η ελληνική γλώσσα δεν είναι απλά ένα μέσο επικοινωνίας· είναι η μνήμη, η σκέψη και η ψυχή μας. Αποτελεί τις ρίζες μας, και όπως γνωρίζουμε, όταν κόβονται οι ρίζες, το δέντρο καταρρέει. Πόσοι νέοι γνωρίζουν τη σημασία της λέξης «φιλοκαλία»; Πόσοι έχουν διαβάσει έργα του Πλάτωνα ή του Καβάφη; Η ικανότητά τους να διατυπώνουν ολοκληρωμένες απόψεις χωρίς τη βοήθεια emojis και ξενόγλωσσων λέξεων δείχνει ξεκάθαρα την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε: αν η γλώσσα αντηχεί την ποιότητα της σκέψης μας, τότε είμαστε σε βαθιά κρίση.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας θα έπρεπε θεωρητικά να είναι μια γιορτή. Στην πράξη, όμως, είναι ένας καθρέφτης της αποτυχίας μας να διατηρήσουμε την κληρονομιά μας. Είναι παρόμοιο με το να προσφέρεις λουλούδια σε έναν πολιτισμό που εσύ ο ίδιος έχεις αδιαφορήσει να προστατεύσεις, καταλήγοντας να επιδεικνύεις αδιαφορία, ανοχή και έλλειψη πολιτισμικής πυγμής.

Η Πολιτική και η Γλώσσα στην Σύγχρονη Κοινωνία

Αναφορικά με την ελληνική κυβέρνηση, φαίνεται να έχει εγκαταλείψει την γλώσσα και τη σκέψη στη μοίρα του αλγόριθμου. Η κριτική σκέψη καταπνίγεται όχι από έλλειψη ευφυΐας, αλλά από οργανωμένη επίθεση. Είναι εντυπωσιακό το πώς η πολιτική στρατηγική προγραμματίζει την έλλειψη σκέψης των πολιτών, διευκολύνοντας έτσι τη χειραγώγηση. Μάλιστα, παρατηρούμε ότι η ενημέρωση έχει μετατραπεί σε meme και οι δημόσιες συζητήσεις είναι συχνά θορυβώδεις ηχώ του τίποτα.

Δυστυχώς, πώς μπορούμε να μιλήσουμε για αλήθεια, όταν οι υποκλοπές θεωρούνται «παρεξήγηση» και οι τραγωδίες, όπως αυτή στα Τέμπη, περιγράφονται ως «ανθρώπινο λάθος»; Η υπεράσπιση της γλώσσας μοιάζει αδύνατη όταν η πραγματικότητα διαστρέφεται με όρους κακογραμμένου σεναρίου. Ο πόλεμος ενάντια στη γλώσσα συνιστά ταυτόχρονα και πόλεμο ενάντια στην αλήθεια, γεγονός που οι σεναριογράφοι της σύγχρονης πολιτικής φαντασίας γνωρίζουν εντελώς καλά.

Η Απαίτηση για Δράση

Αν πραγματικά θέλουμε να τιμήσουμε τη γλώσσα μας, είναι επιτακτική ανάγκη να σταματήσουμε την υποκρισία. Πρέπει να αγωνιστούμε για μια παιδεία που δεν περιορίζεται σε εφήμερες επικοινωνιακές καμπάνιες, αλλά ιστορικά αγγίζει την καλλιέργεια πολιτών που σκέφτονται κριτικά. Ας εισάγουμε το διάλογο ξανά στα σχολεία, τον στοχασμό στα μέσα ενημέρωσης, και τον πολιτισμό στην καρδιά της δημόσιας ζωής.

Αλλιώς, θα μας μείνει μόνο η γιορτή. Όταν οι γιορτές διεξάγονται χωρίς περιεχόμενο, τότε γίνονται μνημόσυνα.

Χρόνια πολλά λοιπόν στην ελληνική γλώσσα. Καλή τύχη – θα τη χρειαστείς.

*Ο Γιώργος Καρβουνιάρης είναι δημοσιογράφος, Γ.Γ. της Ένωσης Συντακτών Πελοποννήσου-Ηπείρου-Νήσων, υποψήφιος βουλευτής Αχαΐας ΠΑΣΟΚ το 2023.